Blokowanie inwestycji drobiarskich przez społeczności lokalne oraz organizacje ekologiczne – analiza stanu prawnego oraz nowelizacja ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisk.
Na wstępie serdecznie zapraszam wszystkie osoby zainteresowane kwestiami związanymi z uzyskiwaniem decyzji i zezwoleń dot. budowlanych inwestycji drobiarskich na mój wykład dotyczący zagadnień związanych z blokowaniem inwestycji drobiarskich, który odbędzie się w dniu 16 lutego 2018 r. w Łodzi w ramach XXI edycji Międzynarodowych Targów Ferma Świń i Drobiu – (Forum Hodowli Drobiu Sala D godz. 10.45-11.15).
Przedmiotem wykładu będzie zasygnalizowana w niniejszym opracowaniu problematyka Blokowania inwestycji drobiarskich.
Mimo dynamicznego rozwoju regulacji środowiskowoprawnych ograniczających wielkości emisji związanych m.in. z działalnością ferm, wciąż duży odsetek społeczności lokalnych sprzeciwia się inwestycjom branży drobiarskiej. Okoliczność ta często silnie wpływa na kształt oraz czas trwania postępowania administracyjnego z wniosku o ustalenie środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięcia. Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku — warto przypomnieć — przewiduje szeroki udział społeczeństwa w ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadzanej w wypadku tzw. przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub w wypadku „przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko”. W praktyce najczęstszą formą tego udziału jest kierowanie do organu administracji licznych sprzeciwów, petycji i krytycznych uwag wobec planowanej inwestycji, zazwyczaj poddających w wątpliwość treść raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Powyższe okoliczności przyczyniają się do blokowania dużej ilości inwestycji budowlanych w branży drobiarskiej.
Od początku bieżącego roku możliwości blokowania, poprzez wydłużanie postępowania, inwestycji drobiarskich znacząco się zwiększyły. Bowiem w dniu 1 stycznia 2018 r. weszła w życie nowelizacja Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU z 2017 r. poz. 1405 – „u.u.i.ś.”). W procedurze o wydanie decyzji środowiskowej dojdzie dodatkowy organ opiniujący / uzgadniający – organ właściwy do wydania oceny wodno prawnej, czyli Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Wód Polskich – „RZGW WP”. Zatem postanowienie dotyczące konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wyda właściwy organ, po zasięgnięciu opinii organu właściwego do wydania oceny wodno prawnej, czyli Dyrektora RZGW WP. Dotychczas organami opiniującymi / uzgadniającymi byli regionalny dyrektor ochrony środowiska (RDOŚ), a w przypadkach ściśle określonych w przepisach – także inspekcja sanitarna oraz starosta.
Podkreślenia wymaga, że nowelizacja jest o tyle niekorzystna gdyż jeśli decyzja środowiskowa nie jest ostateczna albo prawomocna – sprawa nie została zakończona - zgodnie z art. 545 ust. 1 Prawa wodnego stosuje się nowe przepisy o uzgodnieniu z Dyrektorem Regionalnego Zarządu PGW "Wody Polskie" - trzeba zatem w tych wszczętych sprawach a niezakończonych także dokonywać tego uzgodnienia. Inwestorzy będący w przededniu wydania decyzji środowiskowej nawet po pozytywnych uzgodnieniach z dotychczasowymi ww. trzema organami opiniującymi / uzgadniającymi będą zmuszeni dokonać uzgodnieniach z Dyrektorem Regionalnego Zarządu PGW "Wody Polskie”.
Zatem zarówno już dotychczas obowiązujące przepisy dotyczące procedury wydawania decyzji środowiskowej dotyczącej inwestycji budowlanej w branży drobiarskiej, jak i ich ostatnie nowelizacje stwarzają duże możliwości wydłużania oraz blokowania sprawnego przeprowadzenia danej inwestycji w branży drobiarskiej. Na wspomnianym na wstępie wykładzie poruszone zostaną najważniejsze kwestie związane z procedurą administracyjną dotyczącą realizacji inwestycji budowlanych w branży drobiarskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wyżej wspomnianych czynników wpływających na wydłużenie / blokowanie tych inwestycji. Omówione zostaną również w szczególności możliwości działania i zapobiegania przez inwestorów drobiarskich blokowaniu i wydłużaniu takowych inwestycji.
Jednym z najważniejszych zagrożeń dla inwestora jest właśnie uchybienie kodeksowym zasadom szybkości i prostoty postępowania, przede wszystkim w postaci tzw. przewlekłości bądź bezczynności organu. Ustawodawca wyposażył stronę w uprawnienia do ponaglenia organu odpowiedzialnego za przewlekłość bądź bezczynność (art. 37 k.p.a). Organ rozpatrujący ponaglenie (najczęściej właściwe miejscowo samorządowe kolegium odwoławcze) obowiązany jest ocenić, czy rzeczywiście do wskazanych uchybień doszło oraz – jeśli odpowiedź na to pytanie jest twierdząca – czy miało miejsce rażące naruszenie prawa.
Do technik zwalczania planów inwestycyjnych branży należy też nadzwyczajna aktywność organizacji deklarujących w swoich statutach cele środowiskowe obliczona na wydłużenie postępowania. W takim wypadku w pierwszej kolejności należy zbadać czy organizacja taka odpowiada wszystkim wymogom zawartym w art. 44 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku. Podkreślenia wymaga, że powyższe przepisy u.u.i.ś wyłączają stosowanie przepisów k.p.a dotyczących organizacji społecznych. Kolejnym problem jest to, iż samorządowe kolegia odwoławcze wciąż rozbieżnie interpretują art. 44 ust. 2 tejże ustawy, dopuszczając niekiedy do złożenia odwołania od decyzji organu pierwszej instancji przez organizację ekologiczną, która nie legitymuje się odpowiednim stażem.
Do oręża przeciwników przedsięwzięcia zaliczyć trzeba absolutyzowanie zasad przezorności i prewencji wyrażonych w art. 6 ust. 1-2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. W celu zwalczania błędnej wykładni statuujących zasadę przezorności i prewencji (podobnie jak w przypadku zasady zrównoważonego rozwoju) należy sięgnąć do ustaleń z zakresu teorii prawa, a także po argumenty, w jakie wyposaża nas soft law Unii Europejskiej.
Podobnie bardzo częstym argumentem jest problem substancji złowonnych, która to kwestia często budzi szczególne emocje społeczne.
Istotne zagrożenia związane są z próbami zmian studium kierunków i uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Argumentacja prawna podnoszona przez inwestora powinna w takich przypadkach koncentrować się na wieloaspektowej zasadzie proporcjonalności, refleksem której jest zakaz nadmiernej ingerencji w sferę uprawnień właścicielskich.
Kodeks postępowania administracyjnego w obecnym kształcie pozwala na szerokie stosowanie instytucji reformacji przez samorządowe kolegia odwoławcze, co pozwala wydatnie przyspieszyć moment wydania wiążącej decyzji środowiskowej. Istotne jest w takich przypadkach korzystanie z całego wachlarza uprawnień inwestora i konsekwentne wskazywanie na swoje prawa, w szczególności gdy mające zostać zastosowane prawo jest zgoła odmiennie interpretowane aniżeli wola tzw. racjonalnego ustawodawcy.
